حسین فریدونی نیا
برای شروع یک روز کاری پرانگیزه به ساحل رفته بودم تا از سکوت آرام بخش دریا سرشار از انرژی شوم. غرق نگاه های دوردست بودم که ناگهان نزدیکی ساحل صدایی طبل کوبان توجهم را جلب کرد. مدتهاست این منظره برایم آشنا بود اما هیچوقت به این حجم فکرم را بخود مشغول نساخته بود. شاید به این دلیل که دفعات قبل سنگینی وزن مشکلات زندگی مرا با خود برده و تنها نگاهم را در ساحل جا گذاشته بود!
قایقی درحالیکه بر سرعتش افزوده می شد روبرویم رسید. بله این همان “دراگون بوت” بود. قایق اژدها یکی از تیمی ترین ورزش دنیاست. در این رشته تیمی پارویی، تعداد ۱۰ تا ۲۰ پاروزن به همراه یک سکاندار و طبّال شرکت دارند. پاروزنان با یک ریتم موزون و منظم پاروهای خود را وارد آب کرده و قایق را به سمت جلو به حرکت در می آورند. طبّال با نواختن طبل به هماهنگی پاروزنان کمک می کند و سکاندار به وسیله سکان جهت حرکت قایق را تعیین می کند.
تماشای این صحنه درک و دریافت زیبایی به همراه داشت. افرادی علی رغم تفاوت در توانایی و مهارت های فردی، فارغ از همه مشکلات و دغدغه ها در یک حرکت تیمی و منسجم، هدفی مشترک را دنبال می کردند. رسیدن به مقصد و چشیدن طعم شیرین پیروزی پاروزنان را واداشته با تمام زور بازو، گوش به طبّال و چشم به نقطه پایان، بدون هیچ تکروی و حرکت اضافه ای در خدمت تیم باشند. وظیفه ی سکاندار هم بی نظیر بود. قایق را از کج و راست به اعتدال و میانه هدایت می کرد. البته امروز صبح مسابقه ای در کار نبود در واقع آنها به انگیزه ی بالابردن آمادگی جسمانی و هماهنگی تیمی بهتر، خود را برای روز مسابقه آماده می ساختند. با این مقدمه، دراگون بوت را مثالی دم دستی و ملموس برای ورود به مقوله ای قرار دادیم تا بتوان نتیجه مطلوب را از آن کسب نمود.
همه واقفیم استان بوشهر دارای جمیع ظرفیت های مورد نیاز توسعه پایدار است. وجود ذخائر عظیم نفت و گاز، معادن، مرز گسترده دریایی و سواحل بکر، بنادر، تجارت، کشاورزی، نیروگاه برق اتمی و استقرار پایگاه های مهم نظامی از ظرفیت های استراتژیک استان بوشهر به شمار می آید.
اما به رغم ظرفیت های موجود هنوز نتوانسته ایم به توسعه ایی جامع و هم تراز با مردم شایسته و نجیب استان دست یابیم. در بررسی علل ناکامی ها، باید بسیاری از عقب ماندگی ها و محرومیت های استان در بهره مندی از این قابلیت ها را در ملودی ناموزون توسعه زیرساخت ها نزد دولت های گذشته جستجو کرد.
در یک دوره فعالیت های عمرانی کم رمق و کم فروغی داشته ایم. دوره ایی توسعه استان روی ریل افتاده و شتاب افزون گرفت اما دوره ایی دیگر فرصت های توسعه استان تحت الشعاع مسائل سیاسی و اختلافات جناحی درون استانی رنگ باخته و به اولویت دست چندم تبدیل شده است. این ضربان نامنظم چرخ توسعه استان باعث شده تا امروز شاهد فاصله زیاد و گاه دست نیافتنی در بسیاری حوزه ها از وضعیت موجود تا وضعیت مطلوب باشیم. هنوز به بسیاری از اهداف بلند مدت سند ملی چشم انداز توسعه استان دست نیافته ایم و برخی اهداف توسعه هزاره در استان محقق نشده است. در ادامه با هم به مسائل اساسی استان در چند حوزه نگاهی می اندازیم.
در حوزه ی راه و شهرسازی، بعنوان یکی از مباحث کلان و زیرساختی چه در تکمیل و واگذاری واحدهای باقیمانده مسکن مهر، چه در ایجاد و توسعه بزرگراه ها، تعریض و بهسازی جاده ها و چه در توسعه حمل و نقل ریلی تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه درازی در پیش است.
در حوزه ی کار و اشتغال زایی، باوجود آمار تک نرخی بیکاری استان بوشهر بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، اما حدود ۱۲۰ هزار جوان ۱۵ تا ۲۹ سال جویای کار عمدتا تحصیلکرده و متخصص بیکار می باشند.
در حوزه ی نفت و گاز، توسعه صنایع پائین دست محقق نشده است. ایجاد و راه اندازی دو پتروشیمی گناوه و دشتستان در حد وعده و صرفا روی کاغذ مانده است.
در حوزه ی محیط زیست، با توجه به اینکه استان بوشهر میزبان صنایع بزرگ نفت و گازی است استانداردهای زیست محیطی برای جلوگیری و یا کاهش میزان آلایندگی بویژه در مناطق عسلویه و خارگ رعایت نشده است. همچنین راهکاری برای دفع بهداشتی پسماند اغلب شهرها و روستاهای استان عملیاتی نشده است.
در حوزه ی بازرگانی و تجارت، علی رغم تصویب مجوز ایجاد منطقه آزاد صنعتی – تجاری برای بسیاری از نقاط کشور، اما بعد از گذشت ۲۰ سال هنوز نتوانسته ایم به این مهم بعنوان یکی از اهداف درازمدت توسعه استان دست یابیم. توسعه زیرساخت های بندری و تجهیز مناطق تجاری در استان بسیار کند می باشد. رونق اقتصادی بندر گناوه با وضع قوانین جدید کالای همراه ملوان (ته لنجی) کمرنگ شده است.
در حوزه ی کشاورزی، توسعه و نوسازی فعالیت های مرتبط با صیادی و آبزی پروری و رفع دغدغه مزرعه داران بیش از پیش احساس می شود. راندمان پائین آبیاری، فقدان تاسیسات کافی مهار آب های سطحی، کاهش آب های زیرزمینی و فقدان صنایع تبدیلی، تکمیلی و فرآوری وضعیت نامطلوبی را در عرصه کشاورزی استان به تصویر کشیده است.
در حوزه ی آب و انرژی، عدم دسترسی به برق و آب کافی در عین حال مستقل و مطمئن برای تامین نیازها و فعالیت ها، وارد مدار تولید نشدن آبشیرین کن ها، فرسودگی تاسیسات آب و برق، موانع تامین اعتبار نوسازی و توسعه شبکه های آب و برق، دسترسی به وضعیت مطلوب را دور از انتظار نشان می دهد.
در حوزه ی بهداشت و درمان، فقدان بیمارستان های تخصصی، کمبود شدید تخت های بیمارستانی، لزوم تجهیز و راه اندازی دپارتمان های مختلف بیمارستان ها، مراکز خدماتی درمانی و خانه های بهداشت، محدودیت شدید امکانات و تسهیلات برای جذب و ماندگاری متخصصان همواره این حوزه را با چالش جدی مواجهه ساخته است.
در حوزه ی صنعت توریسم، به رغم ظرفیت ها و قابلیت های فوق العاده مناسب سواحل استان و با توجه به اینکه توسعه فعالیت های گردشگری استان با اولویت سواحل و جزایر می باشد اما تاکنون از مجموع ۹ دهکده گردشگری، تنها یک فاز از دهکده گردشگری امید بندر بوشهر اجرایی شده است. دهکده های توریستی ساحلی “دل آرام” تنگستان و گناوه اندرخم مطالعات، تهیه طرح و تامین اعتبار مانده است. اجرای طرح های گردشگری روستایی بسیار کند پیش می رود و عدم رغبت سرمایه گذران بخش خصوصی در پروژه های گردشکری امکان تبدیل شدن استان به قطب گردشگری جنوب ایران را دست نیافتنی نموده است.
در حوزه ی فرهنگ و هنر، مجتمع های فرهنگی هیچ کاره در حدّ ستون هایی که دارند میریزند، نمایی ناجور به بعضی شهرها داده است و علاوه بر آن شواهدی دال بر تغییر وضعیت سختی که در گذشته بر برنامه های فرهنگی و هنری اعمال می شده کماکان وجود ندارد و گروه های هنری کاسه ی سردرگمیشان همواره گردان است.
از یکطرف مسائل کلان استان، چالش ها و تنگناهای پیش رو و از طرفی لزوم و ضرورت پیگیری و برنامه ریزی موثرتر در رفع عقب ماندگی های شدید نه تنها حجت را بر همگان تمام کرده بلکه هیچ جایی برای تسامح، بهانه، تاخیر و فرصت سوزی باقی نگذاشته است. با این وجود اما متاسفانه شاهد از هم گسیختگی اتحاد و همدلی میان مسئولان، صاحبنظران، نخبگان، دلسوزان، قلم بدستان و اصحاب رسانه استان می باشیم.
استانی که اولویت نخست آن باید اهتمام جدی و همه جانبه ی توسعه عمرانی و زیربنایی باشد در جدال نافرجام سیاست زدگی و جناح بازی های رایج می سوزد و به قهقرا می رود. ضرب المثلی است که می گوید” کسی که در کشتی سوار است، با ناخدا نمی‌جنگد.” اما بواقع در استان ما طبل نوازها نه در راستای اتحاد و همبستگی که بر طبل اختلافات و دودستگی می کوبند. اینها همان کسانی هستند که در حال سوراخ نمودن کشتی توسعه استان هستند غافل از اینکه خودشان هم غرق خواهند شد. پاروزنان ما در حرکتی نامنسجم و ناهماهنگ انرژی گروهی و تیمی را به هدر می دهند و سکاندار را ناچار به همراهی با خود و راهی شدن در مسیر نامعلوم قایق می کنند.
متاسفانه وجود اختلافات سیاسی درونی در استان یکی از موانع اصلی پیشرفت بوشهر بوده است تا جائیکه برای اهداف، طرح ها و پروژه های مرتبط با توسعه استان حتی حاضر نیستیم اختلافات را به کناری نهاده و دست به اقدام مشترک بزنیم.
در این ارتباط مدرس علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه های استان معتقد است: توسعه یک فرایند چند جانبه است و عوامل متعددی در تبلور آن نقش دارد. توسعه استان بوشهر هر چند تا حد زیادی تابع سیاست ها و فرایند توسعه ملی است، ولی متغیر های مختلفی نیز می تواند فرایند آن را در استان تسریع یا کند کنند. آرامش درون استان و هماهنگی میان سیاستگذارن به ویژه نخبگان ابزاری (نخبگان رسمی) از آن جمله اند.
خسرو دهقانی به نگاه فراجناحی منتخبان ملت بعنوان نخبگان رسمی نسبت به توسعه استان تاکید ویژه دارد و می گوید: نمایندگان مجلس در این بین نقش موثری دارند. از نمایندگان انتظار می رود توسعه و آبادانی استان را در حوزه های مختلف بر هر منافعی فراتر بدانند چراکه توسعه و برخورداری از مواهب آن نظیر رفاه، اشتغال، کرامت و حقوق شهروندی حق مسلم همه مردم است.
همچنین حجت الاسلام عبدالحمید خدری، نماینده مردم بوشهر، گناوه و دیلم در مجلس شورای اسلامی در موضعی شفاف مسئولان استان را از دخالت دادن مسائل سیاسی و جناحی در توسعه استان برحذر می دارد و خواستار است همانند دیگر استانها همه تلاش خود را با هر سلیقه فکری که وجود دارد برای ارتقای منطقه خود بکار ببندند.
اگر بخواهیم استان بوشهر را به کشتی یا همان “دراگون بوت” تشبیه سازیم درحالیکه همه ما بر آن سوار هستیم، مسائل کلان استان در واقع امواج و تلاطم سهمگین دریا است که تنها با ممارست همدلی و اتحاد و در یک کار تیمی می توانیم بر مشکلات فائق آمده به ساحل آرامش یا خط پایان دست یابیم.
اختلافات جناحی فرصت سوز به مثابه تک روی ها و اهم نمودن مشکلات و دغدغه های فردی بر منافع استان است. در این میان هر یک از ما به راحتی می توانیم جایگاه خود را از میان سکان دار، طبّال و یا پاروزنان بازشناسیم. در این میان نقش و جایگاه نماینده ارشد دولت، نماینده ولی فقیه در استان، نمایندگان مجلس، مدیران اجرایی، نخبگان، دلسوزان و بالاخره اصحاب رسانه در پیشبرد کشتی توسعه استان مشخص و بی بدیل است. امام علی علیه السلام می فرمایند: ” ما اَكثر العبر و اَقلّ الاعتبار “. چه بسیار است عبرتها و چه کم است پند گرفتن ها.
آیا وقت آن نرسیده است که یک اجماع کلان میان سکان داران کشتی توسعه و نخبگان استان در این دریای متلاطم بوجود آید؟
