اماس (MS) مریضی خودایمنی هست که اثر آن روی سامانه اعصاب مرکزی بروز پیدا میکند. برای پیشگیری از این مریضی دست کم تاحالا راهحل حتمی پیدا نشده هست، اما علائمی نظیر مشکلات بینایی، خستگی بیشتر از حد، لکنتزبان و دیگر اختلالات میتواند نشانهای از بروز مریضی باشد.
دکتر حسین دلاور کسمایی، متخصص مغز و اعصاب، یکی از شایعترین نشانه ها این مریضی را نشانه ها حسی و حرکتی عنوان میکند و تشخیص زودرس را راهی برای کنترل این مریضی میداند.
وقتی که محیط ژنها را بیدار میکند
اماس یک مریضی خودایمنی هست و چیزی که موجب میشود مهار خودایمنی بدن کم گردد، استرس و اضطرابهای زیادی هست که فرد با آنها درگیر میشود. البته گاهی گفته میشود استرس نقشی در بروز این مریضی ندارد، اما تحقیقات جدید نشان میدهد انواع اختلالات عصبی میتواند روی سامانه خودایمنی مؤثر باشد؛ در نتیجه کاهش میزان استرس و اضطرابهای فرد میتواند در مهار این اختلال مؤثر باشد. انجام ورزشهای مرتب نیز علاوه بر کمک به کاهش استرس، به تقویت سامانه امنیت بدن و کاهش احتمال مبتلا شدن به زیادی از بیماریها موثر هست.
ژنتیک و محیط در مریضی اماس مؤثر می باشند. در صورت وجود زمینه ژنتیک، فاکتورهای محیطی زیادی امکان دارد دست به دست هم دهند تا سامانه امنیت بدن را به اشتباه با رشتههای عصبی در سامانه عصبی مرکزی درگیر کنند؛ در نتیجه اگر شرایط محیطی فراهم باشد، کسی که از نظر ژنتیک نیز شرایط را داشته باشد، به این مریضی مبتلا میشود.
چه زمانی باید نشانهها را جدی گرفت؟
مریضی اماس نشانه ها مختلفی ایجاد میکند و یکی از شایعترین آنها نشانه ها حسی هست. کاهش حس یا تغییراتی که در حسهای بدن به وجود میآید، نظیر احساس گزگز یا مور مور شدن دست و پا از نشانه ها شایع اماس هست. افت دید و بینایی یا ایجاد دوبینی علامت شایع دوم اماس هست که امکان دارد دوره طولانی داشته باشد و معالجه آن زمانبر هست. نشانه ها حرکتی نظیر ضعیف شدن یک سمت بدن، عدم تعادل و به وجود آمدن اختلالات ادراری از نشانه ها دیگر بروز اماس هست. ناتوانی هر دو پا و نشانه ها حسی دور شکم که به طور نواری ایجاد میشود نیز از نشانههای پراکنده اماس در بدن می باشند.
علی رغم این نشانه ها اشخاص زیادی به پزشک مراجعه میکنند و از خواب رفتن پا یا ایجاد گزگز میگویند و ترس بروز اماس دارند. باید توجه داشت بروز چنین علائمی به طور موقت یا برای مثال ایجاد تاری چشم در حد چند دقیقه، نمیتواند نشانه مبتلا شدن به این مریضی باشد. برای مثال نشانه ها گذرایی که جوانی با آن درگیر میشود، نشانه حتمی از وجود یک مریضی یا اختلال نیست و حتی شاید علامتی از مریضی دیگری باشد. از سوی دیگر هنگامی که نشانه ها اماس بروز پیدا میکند، اگر مریضی چند روز یا حتی تا یک ماه دیرتر یا زودتر تشخیص داده گردد، تفاوتی در روند معالجه ندارد و شرایط اورژانس نیست. البته باید توجه داشت علامت غیرعادی که ماندگاری دارد، باید پیگیری گردد و این علامت شاید نشانه مریضی اماس یا بیماریهای دیگر باشد.
اهمیت کنترل بهموقع اماس
امروز برای کنترل اماس راهکارهایی وجود دارد که بسیار موثر هست و حالا زیادتر مریض ها درگیر سالها بدون مشکل زندگی میکنند، منحصرا نوع خاصی از این مریضی وجود دارد که تقریبا راهحلی برای کنترل آن وجود ندارد و در زیادتر مورد ها میتوان از گسترش مریضی اماس جلوگیری نمود.
مبحث نگرانکننده این هست که گاهی مریض ها مبتلا به اماس با انتخاب درمانهایی نظیر طب سوزنی، گیاهی و سنتی روند معالجه را به تعویق میاندازند، در حالی که این مریضی احتیاج به درمانهای دارویی و تحت نظر متخصص مغز و اعصاب دارد. نکته با اهمیت این هست که فرد مبتلا به اماس به پزشک متخصص و متبحر مراجعه کند و با توجه به شرایط خود و مرحلهای از مریضی که در آن قرار دارد، داروهای مورد احتیاج را استفاده کند. در این زمان نقش پزشک در تعیین نوع دوا و میزان آن پررنگ میشود و میتواند در کنترل روند مریضی مؤثر باشد؛ در نتیجه اماس مریضی قابل کنترلی هست که فرد میتواند تا بیست سال یا حتی تا انتهاء عمر هم بدون کوچکترین مشکلی با آن زندگی کند.
رژیم غذایی مناسب برای کنترل اماس
نقش مواد غذایی و رژیم غذایی در کنترل اماس بسیار با اهمیت هست. میزان ویتامین D. دریافتی بدن در مبتلایان به اماس اهمیت زیادی دارد و لازم هست اشخاص به میزان کافی ویتامین D.