عوامل زیادی در بروز این مشکل شایع که شاید شما هم آن را تجربه کرده باشید، نقش دارند که این عوامل عبارتند از: استرس محل کار، مرگ نزدیکان، بیماری و حتی تماشای فیلم یا خواندن کتاب‌های ترسناک پیش از خواب.
آمار‌ها درباره کابوس شبانه چه می‌گویند؟
لاله شهیدی دکترای روانشناسی عمومی و مشاور نوجوان و خانواده در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره میزان شیوع کابوس شبانه در بین بزرگسالان اظهار کرد: کابوس‌ها، رویا‌های واضحی هستند که فرد را وحشت‌زده از خواب بیدار می‌کنند؛ تقریباً ۵۰ درصد بزرگسالان هر از چند گاهی دچار کابوس می‌شوند.
وی بیان کرد: کابوس‌ها ممکن است در هر زمانی از شب رخ دهند، ولی معمولاً در اواخر شب و در مرحله خواب REM (خوابی که همراه با حرکات سریع چشم است) اتفاق می‌افتند.
این دکترای روانشناسی عمومی افزود: در کابوس شبانه فرد پس از بیدار شدن از خواب آنچه در خواب دیده است، با جزئیات کامل به یاد می‌آورد، ولی اختلال وحشت شبانه معمولاً در مرحله non-REM) NREM) و چند ساعت ابتدای خواب رخ می‌دهد؛ در این اختلال شخص پس از بیدار شدن از خواب آنچه در خواب دیده است، به یاد نمی‌آورد.
شهیدی تاکید کرد: کابوس شبانه می‌تواند بر اثر یک حادثه واقعی آسیب‌زا همان موقع یا با تاخیر به سراغ فرد بیاید؛ در این حادثه فرد احساس می‌کند که وجود خودش یا اطرافیانش در خطر است.
مهم‌ترین عواملی که سبب بروز کابوس شبانه می‌شوند
وی درباره عواملی که سبب بروز کابوس شبانه می‌شوند، تصریح کرد: استرس‌های محل کار، مرگ آشنایان، تماشای فیلم‌ها یا خواندن کتاب‌های ترسناک پیش از خواب، میگرن، بیماری‌های قلبی، کبدی و کلیوی از جمله عواملی هستند که سبب بروز کابوس شبانه می‌شوند البته مصرف غذا‌های چرب و سنگین هم می‌تواند منجر به کابوس شبانه در افراد شود.
این مشاور نوجوان و خانواده گفت: یکی دیگر از دلایل بروز کابوس شبانه وقفه تنفسی (آپنه) هنگام خواب است در این عارضه تنفس فرد مختل می‌شود، کابوس شبانه در افرادی که دچار اختلال شخصیت هستند، بیشتر مشاهده می‌شود.
شهیدی اظهار کرد: مصرف برخی از دارو‌ها مانند دارو‌های فشار خون، پارکینسون و ضد افسردگی می‌تواند در بروز کابوس شبانه موثر باشد، البته سو مصرف مواد، استعمال الکل و دخانیات مانند سیگار نیز منجر به کابوس شبانه در افراد می‌شود.
وی بیان کرد: افراد هنرمند در مقایسه با افراد دیگر اغلب کمتر دچار کابوس شبانه می‌شوند، در کودکان کابوس شبانه شایع‌تر از بزرگسالان است و تقریبا در سن سه تا شش سالگی ۱۰ تا ۱۵ درصد این افراد دچار کابوس شبانه می‌شوند؛ این کودکان معمولاً با جیغ و فریاد از خواب می‌پرند و بزرگسالان سعی می‌کنند که آنها را آرام کنند و به بستر برگردانند.
موثرترین روش‌های درمان کابوس شبانه
این دکترای روانشناسی عمومی درباره روش‌های درمان کابوس شبانه افزود: اگر کابوس شبانه در عملکرد روزانه فرد اختلال شدید ایجاد کند یا منجر به افسردگی شخص شود به درمان دارویی نیاز دارند.
این مشاور نوجوان و خانواده تاکید کرد: اگر کابوس شبانه در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد نکرده یا منجر به افسردگی فرد نشده باشد، در این صورت فرد باید از درمان‌های غیردارویی استفاده کند.
شهیدی تصریح کرد: افراد برای جلوگیری از بروز کابوس‌های شبانه باید سعی کنند که افکار اضطراب زا را که ناشی از مشکلات و مسائل روزمره است، از خودشان دور کنند همچنین آنها باید ۲۰ دقیقه قبل از خواب ریلکسیشن (تن آرامی) را انجام دهند، سپس به رختخواب بروند.
وی گفت: ساعت خواب ما باید با ساعت بیولوژیکی بدنمان هماهنگی داشته باشد، افراد برای جلوگیری از بروز کابوس شبانه باید به موقع بخوابند و سر ساعت مشخصی هم از خواب بیدار شوند.
ویژگی‌های اتاق خواب
این دکترای روانشناسی عمومی درباره ویژگی‌های اتاق خواب اظهار کرد: اتاق خواب باید ثابت، آرام، بدون درهم ریختگی و فاقد نور و سر و صدا باشد؛ همچنین اتاق خواب باید دمای مناسب (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد) داشته باشد.
این مشاور نوجوان و خانواده بیان کرد: برخی افراد وقتی وارد رختخواب می‌شوند گوشی همراه خود را چک یا کتابی را مطالعه می‌کنند؛ انجام این کار‌ها پیش از خواب باعث درگیری ذهنی فرد می‌شود و در نتیجه فرایند طبیعی خواب شخص به هم می‌خورد.
شهیدی افزود: افرادی که خوابشان نمی‌برد نباید در رختخواب بمانند در این مواقع آنها باید از رختخواب خارج شوند و فعالیتی انجام دهند و پس از خسته شدن دوباره به رختخواب برگردند.
وی تاکید کرد: افراد برای داشتن خوابی راحت باید پیش از خواب یک لیوان شیر ولرم بنوشند؛ دوش گرفتن و استحمام کردن پیش از خواب هم به داشتن خوابی آرام کمک می‌کند.
این دکترای روانشناسی عمومی تصریح کرد: افراد باید پیش از خواب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای وقهوه خودداری کنند همچنین استفاده از غذای چرب و سنگین در وعده شام هم می‌تواند موجب بروز کابوس شبانه در افراد شود.
این مشاور نوجوان و خانواده اظهار کرد: برای اینکه کودکان خوابی راحت و آرام داشته باشند والدین باید در کنار آنها دراز بکشند و برایشان قصه‌های شیرین و جذاب بخوانند، انجام این کار سبب ایجاد آرامش در کودکان می‌شود.
شهیدی یادآور شد: افرادی که دچار وقفه تنفسی هستند، باید به کلینیک‌های خواب مراجعه کنند تا بررسی‌های لازم در مورد آنها انجام و مشکلشان حل شود.
