برجام تنها دستاورد دولت يازدهم در حوزه سياست خارجي و داخلي است که مانور فراواني هم روي آن صورت مي گيرد. اما نکته قابل تامل اين است که برجام تا امروز نتوانسته نوري به اقتصاد تاريک ايران بتاباند و کم کم در حال رنگ باختن است.اگر برجام به فرجام خوشايندي نرسد در نوع خود بزرگترين شکست براي دولت يازدهم تلقي مي شود .اکسيري که ميخواست جان دوباره اي به اقتصاد ايران بدهد خود نيازمند معجوني شفابخش است.تاکنون وضعيت اقتصادي نسبت به قبل از برجام تغييرات محسوسي نداشته، کماکان بانکهاي بين المللي با بانک هاي ايراني همکاري نمي کنند،تبادل ارزي به شکل محدود و در موارد خاص صورت ميگيرد و شرکتهاي خارجي اراده اي براي حضور و سرمايه گذاري در ايران از خود نشان نمي دهند.
دولت پذيرفته که برجام داراي کاستي ها و خلأهايي است و متاسفانه به جاي پذيرش عدم کارآمدي و برون رفت چالش از طريق ظرفيتهاي دروني ،مي خواهد از شيوه منسوخ قبلي با پذيرش تعهدات بيشتري نسبت به زياده خواهي هاي آمريکا در حوزه هاي غير هسته اي نقصانهاي برجام را جبران نمايد.
کليد واژه اي که آمريکاييها اين روزها روي آن مانور مي دهند تجارت است. چيزي که اقتصاد ايران به بهانه تحريمها به شدت از خلأ آن رنج مي برد. کليد واژه اي که جان کري در مصاحبه با جفري گلد برگ بر آن تاکيد مي کند و مي گويد: تجارت بهترين اهرم تغيير در ايران است.
ايالات متحده به بهانه هاي واهي از جمله حمايت از تروريسم و متعاقب آن پولشويي بخش قابل توجهي از تحريمهايي که ميبايست در برجام لغو کنند را پا برجا نگه داشته و روند تسهيل تجارت را معطوف به پيوستن به «افايتياف» و اجراي تعهدات آن نموده است. دولت اميدوار است با توافق صورت گرفته با «افايتياف» بتواند بخش قابل توجهي از موانعي را که غرب در برجام متعهد به برداشت آنها بود را برطرف نمايد.
«افايتياف» در پشت اسم با مسمي و ظاهر فريبنده خود که به منظور مبارزه با پولشويي شکل گرفته ، براي ايران يک تلهگذاري از ناحيه آمريکا محسوب مي شود که به بهانه مبارزه با پولشويي روند مساعدت ايران به جبهه مقاومت از جمله حزب ا… را قطع نمايد و دومين مولفه قدرت ملي را از دست ايران خارج کند.«افايتياف» تکه اي از پازل استراتژي تغيير رفتار ايران را کامل مي کند. آمريکا مصمم است به هر شکلي که شده از نفوذ ايران در منطقه بکاهد و اميدوار است به کمک «افايتياف» بتواند ايران را در يک چهار چوب نظارتي مالي،دائما رصد نمايد و مسير حمايت ايران از محور مقاومت را بعد از شناسايي ،مسدود نمايد.
آنچه مسلم است تن دادن دولت به پيوستن به «افايتياف» با فشارهاي غرب و سخاوتمندي در اين مسير ناشي از ناکارآمدي برجام و خلف وعده ها و زياده خواهي آمريکاست .اينجاست که مفهوم اظهارات سيد حسن نصرا…مبني بر اينکه “همه امور مالي حزب ا… از ايران مي آيد و نه از طريق بانکها” قابل درک و فهم و منادي اين است که کمکهاي ايران به جبهه مقاومت امري روشن وبديعي و بهدور از پنهان کاري صورت مي گيرد و منعکس کننده نقشه راه دشمن در «افايتياف» و ناکارآمدي آن در اين مسير است.آنچه نگراني را در اطلاعيه «افايتياف» تشديد مي کند شفاف نبودن جزئيات توافق صورت گرفته است و طرفين نيز حاضر به انتشار جزئيات اين توافق نيستند.
ايالات متحده اکنون از ضعف اساسي دولت در بهبودي وضعيت اقتصادي که به شکل قابل توجهي از مانور سياسي دولت کاسته وهمزمان از نگاه دولتمردان به ظرفيتهاي خارجي کاملا آگاه است و اراده دولت را براي رفع تنشها و اختلافات راهبردي في مابين را خوب ارزيابي کرده است.
آمريکا ممکن است در آينده به منظور اثر گذاري بر محيط سياسي ايران قدري تغيير تاکتيک دهد و با کاهش بخشي از تحريمها آزاد سازي بخشي از پولهاي بلوکه شده به قدرت مانور دولت در صحنه سياسي کشور کمک نمايد، چيزي که دولت به شکل فزاينده اي به آن نياز دارد.اگر گشايشي هم روي دهد بايد همزمان سايه تحريمها حقظ شود که ابزار فشار بر ايران از دست غرب خارج نشود و ايران را در چهارچوب استراتژي تغيير رفتار پاي ميز مذاکره براي امتياز دهي بيشتر نگه دارند.
ممکن است«افايتياف» بتواند قدري به روند اجرايي شدن برجام کمک کند اما نبايد فراموش کرد که «افايتياف» ميتواند به شکل فزاينده اي پايه هاي امنيت ملي ايران را سست نمايد ،چرا که به شکلي واقعي و مستمر کليه گردشها و تراکنشهاي مالي در ايران بصورت آنلاين رصد شده و در اين فرآيند به ظاهر استانداردساز، مجموعه هاي اطلاعاتي و امنيتي نيز منها نخواهد بود و قطعا پذيرش «افايتياف» بدون در نظر گرفتن محدوديتها منعکس کننده تبعات جبران ناپذيري در حوزه امنيت ملي در بلند مدت مي باشد.